खानीखोला, काभ्रेः जिल्लाको विकट खानीखोला गाउँपालिका–३ स्थित् भाङ्टारमा मगर समुदायले माघे संक्रान्ति मनाएका छन् । नेपाल मगर संघ खानीखोला गाउँपालिकाको आयोजनामा मगर मौलिक साँस्कृतिक कार्यक्रमसहित माघे संक्रान्ति मनाएका हुन् ।
नेपालका विभिन्न जाति र समुदायले यस पर्वलाई आआफ्नै सांस्कृतिक र ऐतिहासिक महत्वको रूपमा मनाउने गर्छन् । मगर समुदायमा यो पर्वलाई नयाँ वर्षको रुपमा पनि मनाइन्छ । यस पर्वको अवसरमा मगर समुदायका मानिसहरु आफ्नो परम्परागत पोशाक लगाएर सामूहिक रूपमा नाचगान गर्छन् । साथै मिठा परिकार खाने चलन पनि छ ।
मगर समुदायको राष्ट्रिय सांस्कृतिक चाड माघे संक्रान्ति विशेष कार्यक्रममा आफ्नै जातीय पहिचान झल्किने भेषभूषा र गरगहना पहिरिएर मगरहरूले संस्कृति झल्कने मारुनी, कौरा, चुड्का, घाटु लगायतका नाचका साथै ख्यातिप्राप्त कलाकारहरुले समेत प्रस्तुती राखेका थिए । गायिका सरिता थापा मगरले आफ्नो प्रस्तुतीद्धारा कार्यक्रममा सहभागीलाई मनोरञ्जन प्रदान गरेका थिइन् । कार्यक्रममा आफ्नो संस्कार र संस्कृतिअनुसारको खानपानको पनि बन्दोबस्त गरिएको थियो ।
कार्यक्रममा खानीखोला गाउँपालिकाको अध्यक्ष इन्द्रबहादुर थिङ (छिन्ताङ)ले आफ्नो पहिचानसँग जोडिएको धर्म, संस्कृति र परम्परालाई जोगाएर नयाँ पुस्तालाई हस्तान्तरण गर्दै लैजानु पर्ने बताए । गाउँपालिकाले पालिकाभित्र रहेका सबै जातजातिको धर्म, संस्कृति र परम्परा संरक्षण गर्न आफुहरु लागिपरेको र यसको लागि गाउँपालिकाले सहयोग गर्दै आएको उनको भनाई छ ।
मगर संघ खानीखोलाको अध्यक्ष कुमार दलार्मी मगरले माघे संक्रान्ति चाड मगर समुदायको पनि मुख्य चाड भएसँगै परम्परादेखि नै मनाउँदै आएको पर्व, मगरको पहिचान र संस्कृतिलाई बचाउनको लागि कार्यक्रम आयोजना गरिएको बताए । माघे संक्रान्तिको लागि खानीखोला गाउँपालिकाको आर्थिक सहयोग रहेको छ । गतवर्ष मगर समुदायले माघे संक्रान्ति समुहिक रुपमा खानीखोला–७ महाँकालमा मनाइएको थियो । प्रत्येक वर्ष फरक–फरक ठाउँमा मनाउने उद्देश्यसहित यसपटक भाङ्टारमा मनाइएको मगर संघ खानीखोलाले जनाइएको छ ।
कार्यक्रममा गाउँपालिका अध्यक्ष थिङसँगै खानीखोला गापाको उपाध्यक्ष दोर्जेमान जिम्बा, बेथानचोक गापाको उपाध्यक्ष तारा राना मगर, वडा अध्यक्ष सागर जिम्बा, सञ्चमान थिङ, बुद्धिबहादुर स्याङ्तान, निशान मोक्तानसहितका जनप्रतिनिधि, विभिन्न राजनितिक दलका प्रतिनिधि लगायतको उपस्थिति रहेका थिए । कार्यक्रममा मारुनीका नृताङ्गेहरुसँग गाउँपालिका अध्यक्ष थिङ र वडा अध्यक्ष जिम्बाले नाचेर साथ दिएका थिए ।
के हो माघे संक्रान्ति ?
मगर समुदायको वुद्धिजिवीहरुका अनुसार माघे संक्रान्ति चाड विशेषगरी चेली पर्वको रूपमा मनाइन्छ । यस दिन छोरी चेलीहरूलाई मिस्रा दिने गरिन्छ । घरमा आउन नसके पठाउने गरिन्छ । मिस्रा भन्नाले तरुल, गिठ्ठा, भ्याकुरको परिकारहरू, भुजौरी, खिचदी, घिऊको मिश्रित परिकार हो ।
नयाँ यामको सुरुवात यसै दिनदेखि उभौली सुरु भई साउने संक्रान्ति समापन भई सोही दिनदेखि उद्यौली सुरु हुने प्रचलन छ । यस चाडमा चेलीहरूले मुल्को पानी र जमरा स्वरुप जौंको पूmल लिएर घरको धुरी र खाँबोमा पूजा गर्ने गरिन्छ । यो दिन छोरी चेलीहरूलाई पनि पुजिन्छ ।
यो चाडको बेला टिका लगाई दक्षिणा दिइन्छ । सबै आफन्तहरू भेटघाट गरी हुर्रा, सोरठी, कौडा, मारुनी, पैस्यारु नाच गरी यो चाड ठाउँ अनुसार तीन दिनसम्म मनाउने गर्छन् ।
ज्योतिष शास्त्र अनुसार सौरमासको हिसाबले माघे संक्रान्तिदेखि सूर्य धनु राशिबाट मकर राशिमा प्रवेश गर्ने हुनाले यसलाई मकर संक्रान्ति पनि भनिन्छ । सामान्यतयाः सुर्यले सबै राशिलाई प्रभावित गरे पनि सुर्यको कर्कट राशि (साउने संक्रान्ति) र मकर राशि (माघे संक्रान्ति) प्रवेशलाई धार्मिक दृष्टिले महत्वपूर्ण मानिन्छ । यो दिनदेखि सुर्य दक्षिणी गोलार्धबाट उत्तरी गोलाद्र्धतर्फ प्रवेश गर्ने भएकाले दिन लामो र रात छोटो हुँदै जाने विश्वास गरिन्छ । तैपनि आजभोलि पुष ७ गतेबाटै दिन लम्बिन र रात छोट्टिन शुरु हुन्छ ।
नेपाल मगर संघ काभ्रेका अध्यक्ष शम्सेर राना मगरले मगर समुदायमा माघे संक्रान्तिको सांस्कृतिक र सामाजिक हिसाबले विशेष महत्व रहेको बताए । ‘यो चाडको प्राकृतिक र सांस्कृतिक महत्व छ’, उनले भने, ‘मगर समुदायले मात्रै नभई अन्य जातिहरूले पनि आजको दिन तरुल, चाकु र विभिन्न परिकारहरू खाएर यो चाड मनाउने गर्छ ।’
सांस्कृतिक हिसाबले यस चाडदेखि कौडा नाचको सुरुवात गर्ने र मादल, बाजाहरू (चर्को आवाज निकाल्ने बाजागाजा) बन्द गर्ने गरिन्छ । यसै दिनदेखि बेसीबाट लेकतिर बसाई सर्ने गरिन्छ।
